De edelsteen saffier: herkomst, kleur tot bijzondere soorten

De saffier is de geboortesteen van september. En laat dat nu net míjn geboortemaand zijn. Maar als jong kind was ik jaloers op mijn vriendin die in april geboren was, haar steen was namelijk een diamant. Maar nu ik ouder en wijzer ben, en weet dat die geboortestenen enkel het resultaat van gehaaide marketing zijn, heb ik vooral diamanten en opalen in mijn juwelenkistje. Toch vind ik het jammer wat ik niet wat meer aandacht besteed heb aan saffieren. En ik ben voornemens dat wel te doen. Daarom nu wat informatie over de saffier. Welke kleuren zijn er? Wat zijn de vindplaatsen ervan? En wat zijn bijzondere stenen. There we go!

Waar komt de naam vandaan en  waar worden saffieren gevonden?

Saffieren behoren tot de korund, net als robijnen. Alle niet-rode korund wordt dan ook saffier genoemd. De belangrijkste saffierafzettingen zijn te vinden in Australië, Myanmar, Sri Lanka (het vroegere Ceylon) en Thailand. Vroeger hoorde ook India daarbij maar daarover straks meer bij de bespreking van de Kashmir saffier.

De naam saffier komt van het Griekse woord voor blauw. Vroeger werden ook andere blauwe edelstenen saffier genoemd. Zo stond de lapis luzali lange tijd onder deze naam bekend. Omstreeks 1800 veranderde dat toen bekend werd dat zowel robijn als (wat wij nu) saffier (noemen), tot de korundfamilie behoorden. In eerste instantie werden toen alleen de blauwe saffieren, saffier genoemd. Andere kleurvariaties kregen een andere naam.

Saffieren scoren een 9 op de hardheidsschaal, waardoor deze edelstenen uitermate geschikt zijn voor verlovingsringen en om dagelijks te dragen, aangezien ze niet snel beschadigen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een opaal. Onder andere wijlen Diana maakte de saffier in een verlovingsring populair, tegenwoordig draagt Kate deze prachtige ring.

 

Welke kleuren saffier zijn er?

Zoals gezegd wordt alle niet-rode korund saffier genoemd. De basiskleur van de saffier is blauw, maar in de blauwe kleur zijn veel variaties mogelijk. De saffier die tegen zwart aan zit is het minste waardevol. In Groot-Brittannië zijn de koningsblauwe saffieren populair, zoals ook aan de verlovingsring van wijlen Diana. De meest waardevolle saffier is de korenbloemblauwe (cornflower) saffier. Er worden in onder andere Sri Lanka, prachtige lichtblauwe saffieren gevonden. Andere kleuren van saffieren zijn: wit, geel, groen, roze, oranje, paars en tussenliggende kleuren. Zo zijn er ook violet-blauwe saffieren die erg op tanzanieten lijken. Er bestaan ook zwarte, bruine en grijze saffieren, maar deze zijn niet populair in gebruik in sieraden.

Bijna alle saffieren worden verhit

De meeste saffieren worden verhit om de kleur zo mooier te maken. Als je een saffier hebt met een natuurlijk mooie kleur, dan is dat een waardevolle vondst. Zo’n 80% van alle saffieren worden verhit, je moet er daarom eigenlijk vanuit gaan dat je een verhitte saffier koopt als je er een wilt aanschaffen. Er zijn naast verhitting andere behandelingen waardoor de kleur en helderheid van een saffier verbeterd worden.

Kashmir saffieren

Tot de meest bijzondere en waardevolle saffieren behoren de Kashmir saffieren. Deze blauwe saffieren werden in 1881 ontdekt in een afgelegen gebied (op 5000 meter hoogte) in de Himalaya. Jarenlang mochten enkel Indiërs in dat gebied komen, pas in de jaren ’80 werden buitenlanders er toegelaten. Tegenwoordig zijn de saffiermijnen van Kashmir haast uitgeput, en worden er nog nauwelijks saffieren van edelsteenkwaliteit gevonden. Dit draagt bij aan de waarde van de saffier, die altijd al heel waardevol was. Met een beetje geluk kun je in een antieke ring nog wel eens een echte Kashmir saffier vinden. Een goede edelsteenkundige kan aan de structuren binnen de steen zien of het om een saffier uit Kashmir gaat. Let erop dat tegenwoordig vaak saffieren uit Myanmar als Kashmir saffieren aangeboden worden.

Padparadscha saffieren en stersaffieren

Een van de meeste bijzondere saffieren zijn de padparadscha saffieren. Deze edstenen zijn roze-oranje tot oranje-roze en vernoemd naar een bloem in Sri Lanka. Prinses Eugenie van Groot-Brittannië heeft een verlovingsring met een padparadscha saffier. Een andere bijzondere saffier is de stersaffier, door naaldvormige insluitsels verschijnt er een ster met zes of twaalf stralen die met het licht meebeweegt. Stersaffieren worden cabachon geslepen (zonder facetten) geslepen.

Grootste en beroemdste saffieren

Grote saffieren zijn zeldzaam. De grootste saffier ooit gevonden, aldus Guinness World Records, is de Ophir safffier. Deze blauwe saffier weegt een indrukwekkende 31.308 karaat.

De grootste geslepen stersaffier werd onlangs gevonden in Sri Lanka en weegt maar liefst 1404 karaat, de geschatte waarde is $300.000.000. Een goede tweede stersaffier is de ‘Ster van India‘, die in het bezit is van het American Museum of Natural History in New York. Deze steen weegt 536 karaat.

Andere beroemde saffieren zijn de St. Edward’s en Stuart saffier, die deel uitmaken van de Britse kroonjuwelen. De Stuart saffier is een levendige blauwe saffier die ovaal geslepen is en zo’n 104 karaat weegt. Deze saffier dook, voor zover bekend, voor het eerst op in de 17e eeuw en was vermoedelijk eigendom van koning Charles de tweede. Deze edelsteen siert de imperial state crown. Ook de st. Edward’s saffier prijkt op deze kroon.

Imitaties

Er zijn veel goedkopere stenen die verward kunnen worden met saffieren maar er zijn ook nepperds die als saffier verkocht worden. Zo bestaan er synthetische saffieren. Dit zijn saffieren die door de mens gemaakt worden. Deze synthetische varianten zie je ook in antieke sieraden. Dus dat een sieraad oud is wil niet betekenen dat de stenen natuurlijk zijn. Daarnaast zijn er stenen van glas (paste) die vooral in oudere sieraden gebruikt worden.

Goedkopere edelstenen kunnen ook gemakkelijk met saffieren verward worden omdat ze qua kleur veel op elkaar lijken. Zo kan een citrien op een oranje saffier lijken. Een amethist op een paarse saffier. Of een roze toermalijn op een roze saffier.

Hoe weet je of een saffier natuurlijk is?

Wat overigens een goede indicatie is dat je een saffier in handen hebt, en niet een andere steen, is dat de saffier een zijdeachtige glans heeft. Een echte kenner onderscheidt door die glans snel een saffier. van een andere edelsteen.

Er zijn wel bepaalde trucjes om de echtheid van een saffier te testen maar het beste is om een bekwame edelsteenkundige te vinden die het sieraad voor je kan onderzoeken. Mijn edelsteenkundige onderzocht saffieren altijd met een microscoop. Hij kon aan de hand van microscopisch onderzoek meestal vertellen of de steen natuurlijk was of niet, of hij verhit was en wat de herkomst was. Een les die hij mij meegaf was: wees altijd argwanend tegenover stenen die té helder zijn.

Wil je zelf leren om edelstenen te onderscheiden?

Met behulp van het boek ‘Gemstone Identification made easy’ van Antoinette Maitlins leer je met behulp van drie simpele en goedkope instrumenten 85% van de edelstenen te onderscheiden. Klik hieronder voor meer informatie: